Του Κώστα Στούπα
Παλιότερα όταν η στήλη ασχολούνταν περισσότερο με τις αγορές, υπήρχαν δυο φράσεις που χρησιμοποιούσα συχνά. Η πρώτη έλεγε πως υπάρχουν άνθρωποι που μαθαίνουν από τα λάθη των άλλων και δεν τα επαναλαμβάνουν.
Επίσης υπάρχουν άνθρωποι που μαθαίνουν από τα λάθη τους και δεν τα επαναλαμβάνουν και τέλος υπάρχουν αυτοί που δεν μαθαίνουν από τα λάθη τους και τα επαναλαμβάνουν σε κάθε ευκαιρία. 
Αν κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τους λαούς, η Ελλάδα με 3-4 εμφυλίους και 5 χρεοκοπίες σε 200 χρόνια σε ποια κατηγορία ανήκει;

Η άλλη παροιμία που απευθυνόταν σε όσους προσδοκούσαν να γίνουν πλούσιοι από τις αγορές, ήταν του λόρδου Οβερστόουν και έλεγε πως καμιά προειδοποίηση δεν είναι ικανή να αποτρέψει τους ανθρώπους από την προσδοκία του γρήγορου και εύκολου πλουτισμού.  
Και αυτή ταιριάζει σε λαούς, ιδίως σε αυτούς που τρέφουν αυταπάτες όπως πως δήθεν ο σοσιαλισμός μπορεί να προσφέρει βιώσιμη ευημερία για όλους.
Πώς να αντιμετωπίσεις κάποιον που υπόσχεται ευημερία γρήγορα και κυρίως χωρίς προσπάθεια; Μόνο η καταστροφή που θα ακολουθήσει μπορεί να νουθετήσει από τις αριστερές αυταπάτες  χωρίς ούτε και αυτό να είναι βέβαιο, γιατί όπως είπαμε, υπάρχουν και αυτοί που δεν μαθαίνουν ούτε από τα λάθη τα οποία έχουν πληρώσει ακριβά.
Σε αυτήν την φάση βρισκόμαστε τώρα: ήτοι να πληρώσουμε το τίμημα των επιλογών και κατά πάσα πιθανότητα να μην διδαχτούμε τίποτα από την καταστροφή μας (μακάρι να αποδειχτεί  διαφορετικά... αλλά φευ στην Ελλάδα ζούμε).
Το μήνυμα...
Από την αρχή του χρόνου η πορεία των τιμών στο χρηματιστήριο έδειχνε πως κάτι δεν πάει καλά με τη διαπραγμάτευση, με την κυβέρνηση αλλά και με τη στάση των ξένων έναντι της Ελλάδας.
Το διεθνές κλίμα των αγορών που διορθώνουν μετά από 7 χρόνια ανόδου επέτεινε αυτές τις ανησυχίες, δεν τις δημιούργησε. Το ελληνικό χρηματιστήριο έχει αρχίσει να πέφτει από το Μάρτη του 2014 όταν διεφάνη η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές και  προεξοφλήθη η άνοδός του στην εξουσία.
Το ελληνικό χρηματιστήριο βρίσκεται στις 450 μονάδες, στο ένα τρίτο της αξίας που βρισκόταν το 2009, προ κρίσης.
Το γερμανικό, και το αμερικάνικο βρίσκονται στο συν 100-150% σε σχέση με το 2009 και το πορτογαλικό βρίσκεται 20-30% χαμηλότερα από τις 6.600 μονάδες του 2009.
Τα χρηματιστήρια ανεβαίνουν και πέφτουν ανάλογα με τις διακυμάνσεις της ανάπτυξης και της ύφεσης της οικονομίας. Αυτό που έχει συμβεί μόνο στην Ελλάδα, δεν είναι πτώση, είναι "πυρηνική" καταστροφή. Στις 450 μονάδες οι αποπληθωρισμένες  τιμές βρίσκονται κάτω του μηδενός της δεκαετίας του ’90 όταν σχηματίστηκε ο δείκτης.
Μπορεί το ελληνικό χρηματιστήριο να είναι τα τελευταία χρόνια νεκρό ουσιαστικά, αλλά η μεγάλη προχθεσινή πτώση κοντά στο 8% για το Γενικό Δείκτη και πάνω από 25% για τις τράπεζες, περικλείει ένα μήνυμα για τις προσεχείς εξελίξεις. Πόσο άλλο που χθες κατάφερε να κρατήσει την αρχική έστω και χλωμή θετική αντίδραση.
Η πτώση προήλθε από την έξοδο των ξένων από τις τραπεζικές μετοχές κυρίως και απ’ οτιδήποτε ελληνικό γενικότερα.  Όσοι κατείχαν τραπεζικές μετοχές τις απέκτησαν κατά κύριο λόγο στην τελευταία ανακεφαλαιοποίηση με την προσδοκία πως μόνο από την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων θα καλύψουν το ρίσκο της χώρας.
Η κυβέρνηση τους είχε διαβεβαιώσει εξάλλου πως σκοπός της είναι να κλείσει τη διαπραγμάτευση και να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει με το τρίτο μνημόνιο. Η Ελλάδα όμως δεν είναι μια κανονική χώρα με μια κανονική κυβέρνηση, αφού η τελευταία μοιάζει με ένα δεκαπενταμελές μαθητικό συμβούλιο αριστεριστών.
Είναι προφανές πως μετά την επίσκεψη των τριών επικεφαλής των Hedge Funds  την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα όπου συναντήθηκαν με αξιωματούχους της κυβέρνησης και άλλους παράγοντες, αποφασίστηκε να πατηθεί οριστικά το κόκκινο κουμπί εξόδου από την ελληνική αγορά.
Είναι σχεδόν προφανές πως η κατάσταση στην ελληνική οικονομία εξελίσσεται χειρότερα απ’ ό,τι αναμενόταν και πως η δήλωση του πρωθυπουργού πως η Ελλάδα θα αποτελέσει τη θετική έκπληξη του 2016, δεν εξελήφθη τοις μετρητοίς. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός φαίνεται να μην έχει διδαχθεί από το πάθημα της κυβέρνησης Σημίτη και των στελεχών της, προκειμένου να αποφεύγει τις προβλέψεις για μετοχές και αγορές. Έτσι, τον περασμένο Δεκέμβρη είχε δηλώσει δημόσια πως η μετοχή της Εθνικής στα 0,66 ευρώ είχε καλές προοπτικές... Χθες ξεκίνησε στα 0,13 ευρώ.
Ασχέτως από τις βραχυχρόνιες πρόσκαιρες διακυμάνσεις η έξοδος των ξένων από τις τράπεζες προεξοφλεί ιδιαίτερα αρνητικές εξελίξεις για τη χώρα. Αυτές οι αρνητικές εξελίξεις μπορεί να είναι πολιτικές, τραπεζικές, οικονομικές και εθνικές (δηλ. να αφορούν την διεθνή θέση της χώρας).
Μοιάζει βέβαιο πως η κυβέρνηση δεν μπορεί να διαχειριστεί το βάρος των όσων έχουν δρομολογηθεί, οπότε σύντομα θα υπάρξουν και πολιτικές εξελίξεις.
Αυτό που είναι ακόμη χειρότερο είναι πως δεν φαίνεται να υπάρχει εναλλακτική λύση η οποία να έχει τη στήριξη μιας πλειοψηφίας της κοινωνίας η οποία θα αναλάβει το σχηματισμό μιας κυβέρνησης Εθνικής Σωτηρίας με ορίζοντα μερικών ετών.
Η ελληνική κοινωνία μοιάζει με ένα άθροισμα επιμέρους συμφερόντων ως επί το πλείστον παρασιτικών που δημιουργήθηκαν με δανεικά και επιδοτήσεις, το καθένα από τα οποία απαιτεί να διατηρήσει τα προνόμιά του σε βάρος των άλλων ακόμη και προ της καταστροφής που θα τους ισοπεδώσει όλους. Το πιθανότερο σενάριο το σκάφος να πάει αύτανδρο και να εξαγοραστεί μετά αντί πινακίου φακής σε σχέση με τις σημερινές τιμές, μισθούς και συντάξεις.
Δύσκολα η ελληνική κοινωνία θα αποφύγει μια καταστροφή η οποία θα οδηγήσει το μέσο όρο των μισθών και των συντάξεων κάτω από τα επίπεδα γειτονικών πρώην σοβιετικών χωρών.
Η Ελλάδα έχει περισσότερη παλαβή αριστερά και κρατικιστική δεξιά απ΄ όση μπορεί να καταναλώσει μια χώρα με επίπεδο διαβίωσης που της εξασφάλισε τις τελευταίες δεκαετίες η ένταξή της στο δυτικό σύστημα.
Στην Ελλάδα, εκτός των ειλώτων του ιδιωτικού τομέα, μια σημαντική  πλειοψηφία πιστεύει πως τις συντάξεις και τους μισθούς στο τέλος κάθε μήνα τα φέρνει ο πελαργός. Δυστυχώς την ψευδαίσθηση αυτήν την καλλιέργησαν σχεδόν όλα τα κόμματα της μεταπολίτευσης άλλο λιγότερο και άλλο περισσότερο.
Η συνεχόμενη ευημερία επί δεκαετίες στη Δύση σε συνδυασμό με την ασφάλεια του ανεπτυγμένου κοινωνικού κράτους έχουν δημιουργήσει ανάλογες μηδενιστικές και παρασιτικές αντιλήψεις.  Σε καμιά άλλη δυτική κοινωνία όμως δεν υπάρχει τόση απόσταση που να χωρίζει την  ευημερία με τις δυνατότητες της οικονομίας όσο στην Ελλάδα.
Κατ’ αυτήν και μόνο την έννοια και όχι λόγω κάποιας συνωμοσιολογικής θεώρησης, η Ελλάδα μπορεί να χρησιμέψει σαν το παράδειγμα προς αποφυγή για να μειωθούν οι αντιδράσεις σε πιθανές μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται οι δυτικές κοινωνίες για να αντεπεξέλθουν στην προσαρμογή του βιοτικού επιπέδου χαμηλότερα, τη δημογραφική γήρανση και τον έλεγχο της εισβολής μεταναστών.
Αποτελεί case study  για τους ερευνητές του μέλλοντος η ευκολία με την οποία η ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια υιοθέτησε κάθε ανορθολογική, εμφανώς παλαβή και δημαγωγική ερμηνεία προκειμένου να αποφύγει μια ήπια προσαρμογή στην πραγματικότητα.
Ίσως ισχύει η άποψη πως ο πολιτισμός μας παρά την τερατώδη πρόοδο στους τεχνολογικούς τομείς, στους τομείς της βελτίωσης της αντίληψης-συνείδησης του εαυτού μας και των σχέσεων που μας περιβάλλουν παραμένει σε νηπιακή ηλικία. Δεν είναι τυχαίο πως 2.000 χρόνια με τα φώτα του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, του Επίκουρου ή του Ιησού πορευόμαστε και ίσως ούτε καν με αυτά οι περισσότεροι...
Στην Ελλάδα αυτό είναι περισσότερο φανερό από οπουδήποτε αλλού στη Δύση.