6 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Bullying – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Μπορεί στην χώρα μας το bullying να μην έχει πάρει ακόμη τις διαστάσεις που έχει σε άλλες χώρες του εξωτερικού, ωστόσο τα κρούσματα έχουν αυξηθεί πολύ. Σύμφωνα με τους ειδικούς τα παιδιά που το υφίστανται νιώθουν πως δεν μπορούν να μοιραστούν το πρόβλημά τους με κανέναν, εμφανίζουν καταθλιπτική συμπτωματολογία και συχνά αυτοκτονικό ιδεασμό.

Της Ελένης Λαζάρου
Πόσο καλύτερα θα ήταν αν υπήρχε κάποιος ειδικός δίπλα τους να τους εμπνεύσει εμπιστοσύνη, να τους καθοδηγήσει τι μπορούν να κάνουν, να μοιραστούν τα συναισθήματά τους και να καταλάβουν πως δεν είναι μόνοι; Αυτό προσπαθεί να κάνει η ηλεκτρονική πλατφόρμα www.livewithoutbullying.com. Η πλατφόρμα αυτή είναι ο πυρήνας του διαδικτυακού προγράμματος αντιμετώπισης του εκφοβισμού «Ζήσε Χωρίς Εκφοβισμό», μία πρωτοβουλία του Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ), η οποία έχει βρει πλέον αξιόλογους υποστηρικτές - συνεργάτες: τη Μονάδα  Εφηβικής Υγείας του Γενικού  Νοσοκομείου Παίδων Αθηνών Π&Α Κυριακού και  το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα  «Enable - ΕνΔυναμώνω».
Η πρόεδρος του κέντρου Μέριμνας Οικογένειας και παιδιού, Αντωνία Τόρρενς, μιλάει στο ΚoolΝews.gr.

Τι ακριβώς είναι η πλατφόρμα LiveWithoutBullying και πως λειτουργεί;

«Ουσιαστικά, είναι η πρώτη διαδικτυακή πλατφόρμα συμβουλευτικής κατά του εκφοβισμού που λειτουργεί στη χώρα μας με στόχο πρωτίστως την υποστήριξη παιδιών και εφήβων που αντιμετωπίζουν προβλήματα σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού. Οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια στο ζήτημα της αντιμετώπισης του εκφοβισμού είναι πολλές και αξιόλογες ωστόσο καμία δεν είχε αξιοποιήσει με αυτόν τρόπο το διαδίκτυο, το αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών.
Θεωρήσαμε λοιπόν αναγκαίο να δημιουργήσουμε ένα εργαλείο που θα διασφαλίζει την εύκολη πρόσβαση των παιδιών σε ανώνυμη και δωρεάν συμβουλευτική υποστήριξη προκειμένου να μιλήσουν με λιγότερο φόβο και ντροπή για αυτό που τους συμβαίνει. Ξέρετε, ένα βασικό χαρακτηριστικό των παιδιών που υφίστανται εκφοβισμό είναι η διστακτικότητά τους να ζητήσουν βοήθεια γιατί φοβούνται ότι θα εκτεθούν ή ότι δε θα βρουν την υποστήριξη που αποζητούν. Αυτός ήταν ένας βασικός λόγος που μας οδήγησε να εντάξουμε στο πρόγραμμα και τη μεθοδολογία υποστήριξης συνομηλίκων αλλά και τη γενικότερη πλαισίωση της παρέμβασης από νεαρούς συμβούλους. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι νέοι ανοίγονται πιο εύκολα σε άτομα κοντινής ηλικίας.
Βέβαια, επειδή ο εκφοβισμός δεν επηρεάζει μόνο τα παιδιά που τον υφίστανται αλλά και τις οικογένειες και τους δασκάλους τους έχει διαμορφωθεί και ειδικός χώρος για τους ενήλικες. Για να έχει κάποιος πλήρη πρόσβαση στις υπηρεσίες της ηλεκτρονικής μας πλατφόρμας www.livewithoutbullying.com απαιτείται μία απλή εγγραφή. Θα ήθελα να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι οι χώροι που απευθύνονται στα παιδιά και στους ενήλικες είναι πλήρως διακριτοί. Οι ενήλικες εξυπηρετούνται συμβουλευτικά και ανταλλάσσοντας απόψεις μέσω του forum ενώ τα παιδιά μέσω του online chat ανοίγοντας μία ιδιωτική συνομιλία με ένα σύμβουλο».

Τι ηλικίας παιδιά συμμετέχουν;

«Αρχικά θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν στην πλατφόρμα είτε ως χρήστες είτε ως σύμβουλοι. Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία, η πλατφόρμα έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν παιδιά από 10 έως και 18 ετών. Στόχος μας ήταν να δημιουργηθεί  ένα εύχρηστο διαδικτυακό εργαλείο ακόμα και για παιδιά των τελευταίων τάξεων Δημοτικού. Η αλήθεια βέβαια είναι πως τα επίπεδα εξοικείωσης των παιδιών με το διαδίκτυο και την τεχνολογία είναι τέτοια που δεν αποκλείουν τη χρήση της πλατφόρμας και από μικρότερες ηλικίες.
Η κατηγορία των συμβούλων αφορά περιορισμένο αριθμό παιδιών 15 έως 18 ετών, που επιλέγονται με αυστηρά κριτήρια, προκειμένου να υποστηρίξουν συμβουλευτικά, μέσω του online chat, συνομήλικα ή μικρότερα παιδιά».

Πώς βοηθιούνται;

«Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα μέσω της πλατφόρμας να συνομιλήσουν και να λάβουν online συμβουλές (chat) μέσα από μία ιδιωτική συνομιλία με σύμβουλο της επιλογής τους ενώ παράλληλα μέσα από τους υπόλοιπους χώρους δύνανται να εκφράσουν την άποψή τους, τα συναισθήματά τους αλλά και να ενημερωθούν για το φαινόμενο του εκφοβισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σύμβουλοι του προγράμματος είναι εθελοντές, φοιτητές και απόφοιτοι σχολών ψυχολογίας και κοινωνικών επιστημών, νεαροί σε ηλικία και ειδικά εκπαιδευμένοι από εμάς.

Σε πρακτικό επίπεδο, ο πρωταρχικός στόχος είναι τα παιδιά να εκφράσουν το πρόβλημα και να το μοιραστούν με κάποιον. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την ανώνυμη συνομιλία με ένα σύμβουλο και αποτελεί το πρώτο επίπεδο βοήθειας. Στη συνέχεια, στόχος είναι να νιώσουν ότι έχουν ένα σύμμαχο σε αυτό που τους συμβαίνει και ο οποίος μπορεί να τους κατανοήσει και να τους ακούσει. Όμως η ουσιαστική βοήθεια επέρχεται με την παροχή εναλλακτικών προτάσεων για τη διαχείριση του προβλήματος, οι οποίες ανταποκρίνονται τόσο στο εκάστοτε μοναδικό περιστατικό όσο και στην προσωπικότητα του κάθε παιδιού».

Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά περιστατικά που μπορείτε να μας διηγηθείτε;

«Η πλατφόρμα βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο - αριθμεί σχεδόν 1.5 μήνα λειτουργίας - οπότε θα είναι δύσκολο να μιλήσουμε για το πώς εξελίχθηκαν τα μέχρι τώρα περιστατικά. Ωστόσο, αυτό που μπορώ να σας πω με βεβαιότητα είναι ότι αρκετά παιδιά που ξεκινούν πολύ διστακτικά, με υψηλά επίπεδα απογοήτευσης και άγχους, δηλώνουν «ανακούφιση» με το πέρας της πρώτης online συνομιλίας, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για τη δημιουργία εμπιστοσύνης και την επάνοδο τους στην πλατφόρμα». 

Δεδομένου ότι πρόκειται για παιδιά, μία ευαίσθητη πληθυσμιακή ομάδα, υπάρχει κάποιας μορφής εποπτεία – παρακολούθηση;

«Σας ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να πούμε πως όλες οι συνομιλίες εποπτεύονται από εθελοντές επαγγελματίες ψυχολόγους, οι οποίοι συνδράμουν και υποστηρίζουν και τους συμβούλους που συνομιλούν με τα παιδιά, ενώ ελέγχονται περιοδικά και από επαγγελματίες ψυχολόγους του φορέα μας. Παράλληλα, για την αντιμετώπιση πολύ σοβαρών περιστατικών (π.χ. αυτοκτονικός ιδεασμός) έχουμε αναπτύξει μία ειδική διαδικασία με στόχο την άμεση ειδοποίηση των αρμόδιων Αρχών (ΔΔΗΕ)».

Ποιες είναι οι βασικές σας διαπιστώσεις όσον αφορά το πρόβλημα του bullying; Τι διαστάσεις έχει στην χώρα μας; Τι μορφές;

«Όπως όλοι γνωρίζουμε το bullying έχει αυξηθεί πολύ τον τελευταίο καιρό. Ευτυχώς η Ελλάδα ακόμα δεν έχει το πρόβλημα που έχουν άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά παρόλα αυτά το πρόβλημα υπάρχει και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Η βασική διαφορά του εκφοβισμού στις μέρες μας σε αντίθεση με το παρελθόν είναι ο πρόσθετος διαδικτυακός χαρακτήρας που έχει λάβει και έχει περιπλέξει πολύ περισσότερο την κατάσταση για δυο κυρίως λόγους: 1) ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός δεν περιορίζεται στο προαύλιο του σχολείου, αλλά μπορεί το παιδί να γίνεται αντικείμενο σχολίων και χλευασμού «μπροστά» σε χιλιάδες ή ακόμα και εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, 2) το παιδί είναι ευάλωτο 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Δεν σημαίνει ότι επειδή έφυγε από το σχολείο έλυσε και το πρόβλημά του. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να λάβει ένα email, κάποιο μήνυμα στο fb ή κάτι παρόμοιο. Επομένως, η κατάσταση σήμερα είναι πολύ πιο σύνθετη και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπισή της».

Πώς πρέπει να αντιδράσει ένα παιδί;

«Ο εκφοβισμός μπορεί να κάνει το παιδί να νιώθει μοναξιά, θλίψη, άγχος και ντροπή. Το παιδί που υφίσταται εκφοβισμό μπορεί να βρίσκεται σε απόγνωση μη γνωρίζοντας πώς να χειριστεί την κατάσταση. Τις περισσότερες φορές διστάζει να μιλήσει. Θα πρέπει όμως να βρει κάποιον που εμπιστεύεται για να μοιραστεί το πρόβλημά του. Είναι πολύ μεγάλο βάρος για να το κουβαλάει μόνο του. Μιλώντας σε κάποιον που νιώθει ότι τον καταλαβαίνει μπορεί να αποφορτιστεί και να ανακουφιστεί από τα δυσάρεστα συναισθήματά του. Αυτό είναι απαραίτητο αλλά δεν είναι αρκετό. Το παιδί θα χρειαστεί να μαζέψει όλο του το κουράγιο για να αντιστρέψει τη δυναμική που έχει καθιερωθεί. Ο εκφοβισμός βασίζεται σε μια δυναμική ανισότητας (ένας έχει αναλάβει το ρόλο του δυνατού και κάποιος άλλος το ρόλο του αδύναμου). Όσο διατηρείται η δυναμική αυτή είναι πολύ δύσκολο να σταματήσει. Για να αντιστραφεί χρειάζεται το παιδί να δείξει πως είναι ικανό να θέσει τα όριά του και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Πρέπει να εξασφαλίσει ότι τον σέβονται και δεν τον υποβιβάζουν. Για να γίνει αυτό πρέπει το ίδιο το παιδί να σέβεται και να εκτιμά τον εαυτό του».

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς του;

«Ο γονέας μπορεί να βοηθήσει κάνοντας τρία πράγματα: αρχικά ακούγοντας προσεκτικά, ύστερα καταλαβαίνοντας και επικυρώνοντας το συναίσθημα του παιδιού και τέλος βοηθώντας το να εξερευνήσει τους καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος.
Πιο αναλυτικά, αν ένας γονέας αντιληφθεί ή υποψιαστεί ότι το παιδί του υφίσταται εκφοβισμό αρχικά θα πρέπει να το ενθαρρύνει να μιλήσει, χωρίς όμως να το πιέζει. Αυτό μπορεί να γίνει αν διατηρήσει μια στάση αποδοχής προσέχοντας να μην είναι επικριτικός απέναντί του, κερδίζοντας έτσι την εμπιστοσύνη του. Το παιδί έχει ανάγκη να νιώσει πως έχει έναν σύμμαχο που νοιάζεται για αυτό, το καταλαβαίνει και το αγαπά. Ο γονέας θα πρέπει να αφιερώσει χρόνο στο παιδί του, να ακούει με προσοχή και να μάθει τι ακριβώς συμβαίνει, πώς σκέφτεται το παιδί του για όλα αυτά και κυρίως πως νιώθει.
Αφού το κάνει αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να επικυρώσει το συναίσθημα του παιδιού και να του δείξει ότι το καταλαβαίνει πραγματικά. Εκφράσεις όπως ‘έχεις δίκιο να νιώθεις στενοχωρημένος’ ή ‘σε καταλαβαίνω. Κι εγώ στην θέση σου θα ένιωθα πολύ θυμωμένος. Είναι πολύ άσχημο αυτό που σου κάνουν’, μπορεί να είναι πολύ ανακουφιστικές για το παιδί.
Τέλος, αφού έχει ακολουθήσει τα προηγούμενα βήματα πρέπει να το βοηθήσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Εδώ ο γονέας δεν πρέπει να οικειοποιηθεί το πρόβλημα του παιδιού, ούτε όμως και να μείνει και αδιάφορος. Πρέπει αρχικά να δει πως σκέφτεται το παιδί του να αντιδράσει και ύστερα να το βοηθήσει να αξιολογήσει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε λύσης έτσι ώστε να μπορέσει το ίδιο να επιλέξει την πιο κατάλληλη. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, η διεκδικητικότητα και η διαχείριση συναισθημάτων είναι μερικά στοιχεία αναγκαία για τη διαχείριση του προβλήματος».

Υπάρχει λύση στο πρόβλημα του εκφοβισμού;

«Βεβαίως και υπάρχει. Η λύση όμως δεν είναι ούτε εύκολη ούτε άμεση. Συχνά πιστεύουμε πως από τη μια μέρα στην άλλη με μια μαγική συνταγή θα λυθεί το πρόβλημα. Ο εκφοβισμός είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα και απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Θέλει υπομονή και επιμονή. Όμως με τη σωστή προσέγγιση μπορεί να αντιμετωπιστεί και να ξεπεραστεί και μέσα από όλη τη διαδικασία το παιδί να νιώθει πολύ δυνατότερο και να έχει αναπτύξει δεξιότητες πολύτιμες για τη ζωή του γενικά».
Όλοι οι χώροι της ηλεκτρονικής πλατφόρμας www.livewithoutbullying.com, λειτουργούν καθημερινά επί 24ωρου βάσεως εκτός από το online chat για τα παιδιά και τους εφήβους που είναι διαθέσιμο Δεύτερα έως Παρασκευή, 17.00 - 22.00μ.μ.
Επισκεφτείτε τη σελίδα του www.livewithoutbullying.com και στο Facebook!

Πηγή Τμήματος Ειδήσεων:
Βαρνάβας όμορφος τόπος να μένεις, δύσκολος να ζεις..