Αν φοβόμαστε την κριτική;

Του Στέλιου Συρμόγλου

Τη φοβόμαστε όπως ο..διάβολος το λιβάνι! Γιατί φοβόμαστε την ίδια την αλήθεια μας! Κι αυτό, γιατί η ωριμότητα της κρίσης είναι από τους βασικούς συντελεστές. ταυτόχρονα η γνώση, είτε γενική είτε ειδική, είναι πολύ σημαντικός παράγοντας, όπως και η φιλελεύθερη αντίληψη των πραγμάτων.

Και επειδή έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για όλα, γι' αυτά που κατέχουμε και γι' αυτά που δεν κατέχουμε, κάθε απρόσμενη "συνάντησή" μας με την αλήθεια και την κριτική, μας πονάει αφόρητα. Και συχνά μας εξαγριώνει...

Για να μην αναφερθώ σε όσους εμπλέκονται στο δίχτυ της δημοσιότητας. Οσους επιδιώκουν την αναγνώριση προκαλώντας με τις πράξεις τους ή την επιτηδευμένη συμπεριφορά τους. Ολοι στον "αστερισμό" του Πιθηκισμού, για να εξασφαλίσουν έστω την πρόσκαιρη, ακόμη και τη στιγμιαία δημοσιότητα, μ' ένα μονόστηλο και φωτογραφία σ' ένα ευρείας κυκλοφορίας ή και λαθρόβιο έντυπο, για μια ολιγόλεπτη παρουσία τους στην τηλεόραση της αποβλάκωσης!

Και αναφέρομαι στους "επώνυμους", όπως τους αποκαλούμε ή και αυτοαπαποκαλούνται, ωσάν όλοι οι άλλοι να είναι ανεπώνυμοι, δηλαδή να μην αναγνωρίζονται και να μην ακούνε σε κάποιο όνομα!

Είναι όλα τα δημόσια πρόσωπα, που με τον ένα ή άλλο τρόπο απασχολούν το δημόσιο βίο, που αντιμετωπίζουν την κριτική με φοβία και θέλουν να την αποφύγουν.

Τη φοβούνται και τη φοβόμαστε την κριτική, αλλά η κριτική είναι λειτουργία, μια ατομική ικανότητα και μια μορφή επικοινωνίας. Μπορούμε επιπλέον να πούμε ότι η κριτική έχει κοινωνικό χαρακτήρα, συντελείται δηλαδή μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο και αποτελεί επακολούθημα των ανθρωπίνων πράξεων. Το αποτέλεσμα της κριτικής είναι το πιο σημαντικό, γιατί αν δεν υπάρχει αποτέλεσμα, η κριτική είναι ατελής. Και δεν είναι λίγες οι φορές που η κριτική δεν έχει αποτελέσματα.

Αυτό οφείλεται είτε στο ότι απλώς γίνεται για να γίνεται, είτε γιατί δεν είναι σοβαρή για να λαμβάνεται υπόψη από τον αποδέκτη της. Άλλες φορές πάλι προσκρούει στον εγωισμό ή την αδιαφορία αυτού ή αυτών που τη δέχονται.

Αν τώρα έρθουμε στο "υποκείμενο" της κριτικής, θα πρέπει να σταθούμε στους στόχους, στους σκοπούς που έχει ή μπορεί να έχει αυτός που ασκεί την κριτική, στις προθέσεις και τις επιδιώξεις του. Αναφερόμενος στις προϋποθέσεις, για λόγους μεθοδολογικούς, θα πρέπει να τις διαχωρίσουμε σε αντικειμενικές και υποκειμενικές.

Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για τις αντικειμενικές δυνατότητες, όπως είναι οι πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες, η ευχέρεια για συλλογή υλικού. Αν έρθουμε στις υποκειμενικές προϋποθέσεις μπορούμε να τις κατατάξουμε σε πνευματικές, ψυχικές και ηθικές. Αλλες προϋποθέσεις που θεωρούνται σημαντικές είναι η ψυχραιμία, η αμεροληψία και η αντικειμενικότητα.

Όμως, αν είναι απαραίτητο να ισχύει μια δεοντολογία στην όποιας μορφή κριτική, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που από μέσο κοινωνικής προσφοράς και ανόδου, μεταβάλλεται σε όργανο κακόβουλης και υποχθόνιας διαστρέβλωσης γεγονότων και καταστάσεων. Σε όργανο υποβιβασμού και εξευτελισμού της προσωπικότητας των άλλων.

Τούτο βέβαια δεν σημαίνει ότι η κριτική πρέπει να χαρίζεται ή να αποσιωπά ή να παραβλέπει, εν ονόματι οποιωνδήποτε σκοπιμοτήτων, θεμιτών ή αθέμιτων. Θετική μπορεί να θεωρηθεί η κριτική, όταν σκοπεύει στην επανόρθωση και την κοινωνική αφύπνιση ή και κάθαρση. Όταν επιτυγχάνει την εξυγίανση νοσηρών καταστάσεων στην πολιτική ή αποκαθιστά την παραποιημένη αλήθεια.

 

Πηγή Τμήματος Ειδήσεων:
Βαρνάβας όμορφος τόπος να μένεις, δύσκολος να ζεις..