Από τις πρώτες ημέρες που βρέθηκε στο τιμόνι του υπουργείου Παιδείας, ο Νίκος Φίλης ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προχωρήσει σε αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό ανήγγειλε και την έναρξη εθνικού διαλόγου. Το μήνυμά του ήταν ότι «οι οικονομικές δυσκολίες δεν πρέπει να μας αποθαρρύνουν από τα οράματα για μεγάλες αλλαγές».

Οπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα, όμως, οι μεγάλες αλλαγές δεν αφορούν την επίλυση των μύριων προβλημάτων της εκπαίδευσης, μεταξύ αυτών και την υποστελέχωση των σχολείων. Η κεφαλή του υπουργείου ήταν εξαρχής προσηλωμένη στην ιδεοληψία του ότι το έθνος είναι κατασκευή του κράτους και παρωχημένη έννοια. Τόσο ο υπουργός όσο και η αναπληρώτριά του Σία Αναγνωστοπούλου δεν έμειναν στα λόγια. Η τοποθέτηση του καθηγητή Αντώνη Λιάκου στη θέση του προέδρου της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την παιδεία είναι ενδεικτική, καθώς πρόκειται για τον πρύτανη της σχολής των «εθνομηδενιστών».

Σχολικά βιβλία χωρίς εθνόμετρο

Τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας είναι στην κορυφή της λίστας των σχεδιαζόμενων αλλαγών. «Τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας πρέπει να αλλάξουν», έχει δηλώσει η κυρία Αναγνωστοπούλου. «Πρέπει να πάψει να μπαίνει σε καλούπια εθνόμετρου η έρευνα και η άποψη των επιστημόνων για την Ιστορία και όπως αυτή διδάσκεται στο σχολείο». Η αναπληρώτρια υπουργός έχει επίσης δηλώσει ότι μέχρι τώρα χρησιμοποιούμε έναν μπούσουλα που λέγεται Παπαρηγόπουλος. «Εμείς οι ιστορικοί δεν τον έχουμε ανατρέψει στη μεγάλη του διαδρομή. Τον έχουμε ανατρέψει αποσπασματικά. Αρα, έχουμε κάποια θέματα που θεωρούμε εθνικά, δεν τα πιάνει κανείς, είναι τα ιερά και τα όσια». Με άλλα λόγια, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας πιστεύει πως τα βιβλία πρέπει να αποκαθαρθούν από αυτά που η Σία Αναγνωστοπούλου και οι ομοϊδεάτες της θεωρούν «πατριωτικές μεγαλόστομες ανοησίες».
Δεν είναι η πρώτη φορά που τα διδακτικά βιβλία μπαίνουν στο στόχαστρο. Υπενθυμίζουμε ότι ως υπουργός Εξωτερικών ο Γιώργος Παπανδρέου είχε υπογράψει πρωτόκολλο με τον τότε Τούρκο ομόλογό του Ισμαήλ Τζεμ για την αλλαγή των σχολικών βιβλίων στο όνομα της «ελληνοτουρκικής φιλίας». Κάποιες αλλαγές έγιναν, αλλά ήταν μονομερείς. Στην Ελλάδα εμφανίστηκε το βιβλίο της Μαρίας Ρεπούση με την εμβληματική πλέον άποψη περί «συνωστισμού στο λιμάνι της Σμύρνης» για τη σχολική χρονιά 2007-2008. Αν και τυπώθηκε, δεν μοιράστηκε στα σχολεία λόγω της κατακραυγής και των έντονων αντιδράσεων.
Αρνούμενη να διδαχθεί από το επεισόδιο με το βιβλίο της Μαρίας Ρεπούση, η αναπληρώτρια υπουργός χρησιμοποιεί σήμερα το ίδιο ιστορικό γεγονός για να καταδείξει τι δεν πάει καλά με τα τωρινά βιβλία: «Για παράδειγμα, η Μικρασιατική Καταστροφή είναι ένα μεγάλο εθνικό γεγονός. Ομως δεν συνέβη επειδή οι Ελληνες είναι Ελληνες με μια συγκεκριμένη μοίρα, αλλά είναι μεγάλο εθνικό γεγονός επειδή το Προσφυγικό είναι μεγάλο ζήτημα στην ανθρώπινη ιστορία. Ετσι πρέπει να το ερμηνεύουμε για να έχουμε πλήρη ιστορική γνώση».

Πώς χρησιμοποιούν το Μεταναστευτικό

Δεν είναι τυχαίο ότι ο υπουργός Παιδείας αποφάσισε να εμπλέξει τους μαθητές στην επίλυση του Μεταναστευτικού, στέλνοντας επιστολές και εγκυκλίους στα σχολεία. Σε αυτές συνέκρινε τις σημερινές μεταναστευτικές ροές με τη Μικρασιατική Καταστροφή και το προσφυγικό κύμα του 1922-23 και καλεί τους μαθητές να «ανοίξουν την αγκαλιά και τη γειτονιά τους».
Ο Νίκος Φίλης και το επιτελείο του σχεδιάζουν ακόμα και να θέσουν τα σχολεία στην υπηρεσία του Μεταναστευτικού, συμβάλλοντας με ειδικά προγράμματα στην εκπαίδευση και ένταξη προσφύγων και μεταναστών. Εχει, άλλωστε, δηλώσει ότι το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό είναι μια νέα πραγματικότητα που μπορεί να αναδιατάξει συνειδήσεις, πολιτικές, κοινωνίες, και να επανακαθορίσει την προσέγγισή μας στην Ιστορία. Σχολιάζοντας όλα τα παραπάνω, ακαδημαϊκός δάσκαλος υποστηρίζει ότι «η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι η προσοχή της κοινής γνώμης είναι στραμμένη στα οξύτατα οικονομικά προβλήματα για να προωθήσει αθόρυβα την επιβολή μιας ιδεολογικής ατζέντας στην Παιδεία. Φίλης, Αναγνωστοπούλου, Μπαλτάς και Λιάκος είναι φορείς αυτής της ιδεολογίας, η οποία συμπυκνώνεται σε δύο αξιώματα: πρώτον ότι δεν υφίσταται ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού. Δεύτερον, ότι το ελληνικό έθνος είναι δημιούργημα του δυτικού Διαφωτισμού και κατασκεύασμα του ελληνικού κράτους. Ονειρεύονται την Ελλάδα πολυεθνική, πολυπολιτισμική και πολυθρησκευτική. Απεχθάνονται οποιαδήποτε μορφή εθνικού και γι’ αυτό επιχειρούν να «“καθαρίσουν” την Ιστορία».

Σε θέση-κλειδί ο μέντορας της Ρεπούση

Ο άνθρωπος-κλειδί σ’ αυτή την υπόθεση είναι ο Αντώνης Λιάκος, μέντορας της Μαρίας Ρεπούση και πατέρας της λεγόμενης «αποδομητικής σχολής». Σε αυτόν έχει ανατεθεί η εποπτεία της εκπόνησης νέων αναλυτικών προγραμμάτων για το μάθημα της Ιστορίας όλων των σχολικών βαθμίδων. Ο εν λόγω καθηγητής και οι συνεργάτες του επιθυμούν να καταργήσουν το «αφήγημα», όπως το ονομάζουν, του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου. Διαφωνούν με τη σύνδεση της αρχαιότητας και του Βυζαντίου με τον νεότερο Ελληνισμό, αλλά και με την αναγνώριση του ενοποιητικού ρόλου της Ορθοδοξίας.
Κατά τον ίδιο, σήμερα το σχολείο οφείλει να επιτελέσει έναν τελείως διαφορετικό σκοπό και αυτόν πρέπει να υπηρετήσουν τα σχολικά βιβλία. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας κρίνει ως ιδιαίτερα σημαντικό τον επανακαθορισμό του περιεχομένου τους, έτσι ώστε οι μαθητές να σκέφτονται όχι εθνικά, αλλά «πληθυντικά». Για τον σκοπό αυτό τα βιβλία θα απομακρυνθούν από την Αρχαία, Βυζαντινή και Νεότερη Ιστορία που έχει κέντρο την Ελλάδα.
Θα εστιάσουν σε μια ευρεία αναδόμηση του προγράμματος που θα αφορά μια πολυπολιτισμική κοινωνία. «Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι η διαμόρφωση της εθνικής αλλά της ιστορικής συνείδησης. Το ζητούμενο είναι ποια Ιστορία θα αφορά και τα μεταναστάκια, ποια Ιστορία θα διαμορφώσει και τη δική τους ιστορική συνείδηση και θα τα μεταμορφώσει σε πολίτες, σε συμπολίτες μας. Κατά τη δική μου γνώμη, η ιστορική συνείδηση μπορεί να λειτουργήσει γενικότερα ως συγκολλητική ουσία», είχε δηλώσει σε πρόσφατη συνέντευξή του, τονίζοντας ότι ο «ο μαθητής και αυριανός πολίτης πρέπει να καταλαβαίνει σε ποιον κόσμο ζει και θα ζήσει, αλλά και να μη βλέπει αυτό τον κόσμο γαλανόλευκο και ανάδελφο».

Οι μακεδονομάχοι τζιχαντιστές και ο Κολοκοτρώνης ευρωπαϊκός ήρωας!

Ο Αντώνης Λιάκος, πιο ευέλικτος από τον υπουργό του, έχει χαρακτηρίσει «ψευτοδίλημμα» το αν οι σφαγές των Ποντίων θα ονομαστούν «εθνοκάθαρση» ή «γενοκτονία». Ορισμένες φορές, όμως, δεν συγκρατείται. Εχει ισχυριστεί, για παράδειγμα, ότι οι αγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα ήταν… τζιχαντιστές που έκαναν εθνοκάθαρση κατά των Βουλγάρων. Δεν έχει διστάσει, μάλιστα, να κατηγορήσει τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Γιάννη Ρίτσο και άλλους επιφανείς λόγιους και καλλιτέχνες για εθνικιστικό λαϊκισμό! Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η αναπληρώτρια υπουργός Σία Αναγνωστοπούλου. Επιχειρώντας να εξηγήσει την άποψή της για τη διδασκαλία της Ιστορίας, κάνει τον διαχωρισμό μεταξύ της εθνικιστικής και της ιστορικής προσέγγισης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. «Ο εθνικιστής θεωρεί τον Κολοκοτρώνη εθνικό ήρωα. Ο ιστορικός τον αντιμετωπίζει ως ηρωική μορφή μιας ευρωπαϊκής περιόδου επαναστάσεων».

Αξιολογητές βιβλίων από το εξωτερικό

Μέσα στα άμεσα σχέδια του υπουργού Παιδείας είναι η κατάργηση του ενός σχολικού βιβλίου. Προωθεί την ιδέα να υπάρχουν περισσότερα του ενός εγχειρίδια, από τα οποία να επιλέγουν καθηγητές και μαθητές. Η συγγραφή των σχολικών βιβλίων θα ανατίθεται με ανοιχτή προκήρυξη και τα βιβλία θα κρίνονται από επιτροπές αξιολόγησης, στις οποίες θα συμμετέχουν ειδικοί από το εσωτερικό αλλά και από το εξωτερικό. Εάν πρόκειται για Ελληνες επιστήμονες που διδάσκουν σε ξένα πανεπιστήμια, αυτό έχει νόημα. Εάν, όμως, πρόκειται για αλλοδαπούς, εγείρεται ένα ζήτημα. Αν και στο σημείο που έχουν φτάσει οι εγχώριοι εθνομηδενιστές μπορεί οι αλλοδαποί να δείξουν μεγαλύτερο σεβασμό στην ελληνική εθνική συνείδηση.

Υπό κατάργηση η προσευχή και οι παρελάσεις

Μαθητική παρέλαση ύστερα από ψηφοφορία των μαθητών, μάθημα των Θρησκευτικών «εμπλουτισμένο» με κεφάλαια στο τέλος κάθε βιβλίου από άλλες θρησκείες και προαιρετική παρακολούθησή του από τη νέα σχολική χρονιά είναι μερικά από τα θέματα που περιλαμβάνονται στην ατζέντα του υπουργείου Παιδείας.
Μία εβδομάδα μετά την παρέλαση μαθήτριας με μαντίλα και τον θόρυβο που δημιουργήθηκε, στο μικροσκόπιο του υπουργείου Παιδείας μπαίνουν ο θεσμός των παρελάσεων, η πρωινή προσευχή, η προαιρετική παρακολούθηση των Θρησκευτικών και η θρησκειολογικού χαρακτήρα προσέγγιση του μαθήματος. Τα ζητήματα της παρέλασης και των Θρησκευτικών δυναμίτισαν, πάντως, το κλίμα μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Ο τομεάρχης Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας Μάξιμος Χαρακόπουλος ζητά να πληροφορηθεί «αν προτίθεται η κυβέρνηση να καταργήσει τις μαθητικές παρελάσεις που διεξάγονται τις ημέρες των εθνικών εορτών και να κάνει το μάθημα των Θρησκευτικών προαιρετικό από υποχρεωτικό που είναι σήμερα» με ερώτησή του προς τον υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη, την οποία συνυπογράφουν ο γραμματέας της Κ.Ο. του κόμματος Κώστας Τσιάρας και ακόμη δέκα βουλευτές της Ν.Δ.
Σε ό,τι αφορά την Εκκλησία, σε κάθε περίπτωση οι σχέσεις Τσίπρα – Ιερώνυμου θεωρούνται εξαιρετικές και χάρη στο Προσφυγικό, όπου η Εκκλησία έχει συμβάλει τα μέγιστα και συνεχίζει να το κάνει. Για τον λόγο αυτό κρίνεται ότι οι όποιες θέσεις του υπουργού Παιδείας δεν πρόκειται στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να κλονίσουν τις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας και ότι εκφράζονται περισσότερο για εσωτερική κατανάλωση εντός ΣΥΡΙΖΑ. Εξάλλου, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος δεν έχει αντίρρηση για βελτιωτικές κινήσεις σχετικά με το μάθημα των Θρησκευτικών, όπως τονίζεται με νόημα.
Από την πλευρά του υπουργείου Παιδείας, αν και ο κ. Φίλης θεωρεί ότι μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι την επόμενη παρέλαση -τον Οκτώβριο-, έχει ήδη ανοίξει η συζήτηση για αλλαγή της μορφής των παρελάσεων. Χαρακτηριστική της κατάστασης που επικρατεί στο κυβερνών κόμμα είναι και η δήλωση του υφυπουργού Παιδείας Θεοδόση Πελεγρίνη, στη μαθητική παρέλαση στο Σύνταγμα, ο οποίος ανέφερε ότι η παρέλαση του προκάλεσε χαρμολύπη.
Ο κ. Χαρακόπουλος, πάντως, επισημαίνει ότι «όσον αφορά στις μαθητικές παρελάσεις, το να ταυτίζεται με ένα συγκεκριμένο καθεστώς η απότιση φόρου τιμής των μαθητριών και των μαθητών στις λαμπρές στιγμές της σύγχρονης Ιστορίας μας -χάριν των οποίων ο Ελληνισμός απολαμβάνει σήμερα το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας- συνιστά ακραία ιδεοληψία. Στις δεκαετίες που έχουν μεσολαβήσει, οι ημέρες αυτές και οι παρελάσεις των μαθητών έχουν καθιερωθεί στη συνείδηση του λαού μας ως ημέρες πανηγυρικές και εκδηλώσεις ελπίδας και αισιοδοξίας για το σήμερα και το αύριο της πατρίδας μας. Η αντίθεση στον θεσμό των μαθητικών παρελάσεων είναι μια στενόμυαλη προσέγγιση και είναι αυτή που διέπεται από αναχρονιστικές αντιλήψεις οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης και τις αποφάσεις της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας. Οι απόψεις αυτές, όμως, έρχονται σε κατάφωρη αντίθεση με τις αντιλήψεις και τα πιστεύω της συντριπτικής πλειονότητας της κοινωνίας μας και η επιβολή τους συνιστά επίδειξη αυταρχικής νοοτροπίας». Συζητήσεις γίνονται και για την πρωινή προσευχή, ενώ έχουν ακουστεί προτάσεις η τέλεσή της να είναι αρμοδιότητα κάθε σχολικής κοινότητας.

Θρησκειολογία

Το μόνο βέβαιο είναι η αναμόρφωση του μαθήματος των Θρησκευτικών με προσανατολισμό στη Θρησκειολογία. Η μετατροπή αυτή αποτελεί προϋπόθεση για να παραμείνει υποχρεωτικό μάθημα – σε αντίθετη περίπτωση, θα γίνει προαιρετικό, μόνο για όσους μαθητές το επιθυμούν, όπως έχει δηλώσει ο κ. Φίλης. Το υπουργείο θεωρεί επιβεβλημένες τις αλλαγές, στο πλαίσιο της πολυπολιτισμικότητας και των νέων συνθηκών, όπου θα διδάσκoνται οι αρχές της Ορθοδοξίας και άλλων θρησκειών. Από την πλευρά της η Εκκλησία επιμένει στη διατήρηση του υποχρεωτικού χαρακτήρα του μαθήματος και τη διατήρηση των διδακτικών ωρών ως έχουν.
«Είναι παραπλανητικό ότι το μάθημα των Θρησκευτικών έχει κατηχητικό και ομολογιακό χαρακτήρα», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος και εξηγεί ότι ήδη το μάθημα των Θρησκευτικών έχει χαρακτήρα γλωσσολογικό, πολιτιστικό, με θρησκειολογικές αναφορές, ενώ δεν υπάρχει πουθενά ο χαρακτήρας της κατήχησης. Για να προσθέσει ότι το επιχείρημα για ομολογιακό χαρακτήρα είναι λάθος.Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος προτείνει την προσθήκη στο τέλος κάθε σχολικού βιβλίου μερικών θρησκειολογικών κεφαλαίων. Οι αποκαλούμενες κόκκινες γραμμές για το μάθημα των Θρησκευτικών είναι: η υποχρεωτικότητα, η διατήρηση των ωρών διδασκαλίας και ο ορθόδοξος χαρακτήρας του.
Σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας, η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599/1986 από τον ίδιο τον μαθητή (αν είναι ενήλικος) ή και από τους δύο γονείς του (αν είναι ανήλικος), στην οποία θα αναφέρεται ότι δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο πιστεύει, εκτός και αν το επιθυμεί.
Ισμήνη Χαραλαμποπούλου από το Πρώτο Θέμα