geopolitics-300x200Του Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διάβασα μία φράση από ομιλία του Υπουργού Εξωτερικών κ. Κοτζιά ο οποίος μίλησε πρόσφατα στην Οξφόρδη. Συγκεκριμένα ο κ. Κοτζιάς είπε: «…Ζούμε σε μια εποχή που η ιδεολογία δεν έχει πλέον τον ίδιο ρόλο που διαδραμάτιζε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Τώρα πια ο ρόλος της Γεωπολιτικής είναι πιο σημαντικός σε σχέση με το παρελθόν….»

Πριν ένα χρόνο περίπου (στις 17/3/2014) είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο στο energypress με τίτλο «Resource wars και η γεωπολιτική ως ζόμπι». Έγραφα τότε: «…αυτά που ζούμε σήμερα στην Ουκρανία εν έτει 2014 είναι απλώς μία έκφανση γεωπολιτικής; Ο Χίτλερ το 1944 είχε αναφέρει τον όρο της «πολιτικοστρατηγικής». Ή μήπως είναι ένας συνδυασμός της γεωπολιτικής με έναν άλλο όρο; Ποιόν όρο; Αυτόν του Resource War; Μήπως έχουμε τη δημιουργία ενός νέου όρου; Της νεο-γεωπολιτικής;…»
Σε αυτό το απόσπασμα του άρθρου μου εισήγαγα για πρώτη φορά μία νέα έννοια: την έννοια της «νεο-γεωπολιτικής». Θα προσπαθήσω να δώσω τον ορισμό αυτής της νέας έννοιας: η «νεο-γεωπολιτική» αποτελεί την έκφανση/μετεξέλιξη της γεωπολιτικής όπως αυτή διαμορφώνεται από τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα εν όψει του έτους 2050 λόγω της έντονης πληθυσμιακής αύξησης σε συνδυασμό με την αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης σε ολοένα περισσότερους φυσικούς και ορυκτούς πόρους.
Θα αναρωτηθεί κάποιος: χρειάζεται πράγματι η εισαγωγή ενός ακόμη νέου όρου; Τί το νέο φέρνει αυτός ο όρος; Από πότε ισχύει; Ποια τα ιστορικά γεγονότα που τον επιβάλλουν;
Ο κόσμος μας είναι ήδη τρομερά πολύπλοκος και μόνο με νέα πολύπλοκα εργαλεία μπορούμε να τον καταλάβουμε, να τον αντιληφθούμε, και να τον διαχειρισθούμε. Τί το νέο φέρνει η έννοια της «νεο-γεωπολιτικής»; Η «γεωπολιτική» πηγάζει από την ανάγκη σε πλουτοπαραγωγικές πηγές που είχαν οι παλαιού τύπου κρατικές δυνάμεις και ελίτ: ανάγκες συνυφασμένες με την ισχύ. H «νεο-γεωπολιτική» πηγάζει από την ανάγκη κάλυψης των αναγκών των επιπλέον 3 δισ. κατοίκων που θα έχει ο πλανήτης το 2050.
Όταν δημιουργήθηκε ο όρος «γεωπολιτική» οι πλουτοπαραγωγικές πηγές συνδέονταν με την ισχύ. Την ισχύ των κρατών-αυτοκρατοριών και των κάθε είδους ελίτ. Σήμερα οι πλουτοπαραγωγικές πηγές συνδέονται με την ισχύ των καταναλωτών…την ισχύ των gadgets…πρόκειται για τη «γεωπολιτική των smartphones». Μέχρι και πριν από 100 χρόνια, τότε δηλαδή που πρωτοχρησιμοποιήθηκε ο όρος «γεωπολιτική», λιγότερα από μια ντουζίνα υλικά ήταν σε ευρεία χρήση για την κάλυψη των τότε βασικών ανθρώπινων αναγκών, ήτοι: το ξύλο, το τούβλο, το ασήμι, ο χρυσός, ο χαλκός, ο σίδηρος, και ορισμένα πλαστικά. Πάνω σε αυτά τα βασικά υλικά χτίστηκαν οι τότε αποικιοκρατίες και οι πολιτικές ελίτ. Σήμερα, το μικροτσίπ ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή περιέχει 60 περίπου διαφορετικά υλικά.
Στην ερώτηση, «από πότε ισχύει» θα έλεγα πως ξεκίνησε να ισχύει σταδιακά και όχι απαραίτητα κάποια συγκεκριμένη χρονιά ή εξαιτίας ενός συγκεκριμένου γεγονότος. Καλύτερα θα απαντούσε σε αυτό το ερώτημα η παράθεση ορισμένων ενδεικτικών γεγονότων τα οποία όλα μαζί συνδέονται με την έναρξη της εποχής της «νεο-γεωπολιτικής». Ας απαριθμήσω ορισμένα από αυτά (η σειρά παράθεσης δεν σχετίζεται με τη σημασία και τη χρονολογία των γεγονότων):
– Η δημιουργία του διαδικτύου και η δυνατότητα που δίνει για πρόσβαση σε πληροφορίες-ενημέρωση.
– Η δημιουργία της ΕΕ και του ευρώ.
– Η μετατροπή της Κίνας από τον Ντεγκ Σιαοπίνγκ σε καταναλωτική οικονομία με καπιταλιστικά χαρακτηριστικά.
– Η σταδιακή μετατροπή της Κίνας σε «αποικιοκρατική» δύναμη στην πλούσια σε ορυκτούς πόρους Αφρική.
– Η εκτίμηση από τον ΟΗΕ πως τελικά ο πληθυσμός του πλανήτη θα φτάσει τα 10-11 δις κατοίκους το 2050 (οπότε και θα σταθεροποιηθεί).
– Η εκτίμηση πως στο μέλλον το ΑΕΠ της Αφρικής θα αυξηθεί πάρα πολύ, και σε συνδυασμό με τη δημογραφική αύξηση της Αφρικής, νέοι καταναλωτές θα ζητούν όλο και περισσότερα προϊόντα.
– Η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία.
Τί θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν όλα αυτά;
Προσωπικά εκτιμώ πως μπαίνουμε σε ένα νέο κύκλο παγκόσμιας ασταθούς πλεύσης με καταληκτική ημερομηνία το έτος 2050, έτος στο οποίο θα σταθεροποιηθεί ο παγκόσμιος πληθυσμός (δείτε κάποια παρόμοια άρθρα εδώ, εδώ και εδώ).
Όποιος βρεθεί νικητής τότε, θα παραμείνει νικητής εσαεί στο «νεο-γεωπολιτικό» περιβάλλον που θα έχει διαμορφωθεί. Το σίγουρο είναι πως δεν θα πλήξουμε.
* Ο κ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης
capital.gr